دومین پیش همایش چهل و هشتمین کنفرانس سالانه موزه‌ها و مراکز علم دنیا (سیموست2021 تهران) با عنوان « نقش موزه‌ها و مراکز علم در حفاظت از محیط‌زیست» با حضور هشت سخنران داخلی و خارجی از ساعت 18 الی 20 روز یکشنبه سوم مرداد 1400 برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موزه ملی علوم و فناوری ایران، دومین پیش همایش چهل و هشتمین کنفرانس سالانه موزه‌ها و مراکز علم دنیا (سیموست) به میزبانی موزه ملی علوم و فناوری ایران در دو محور «موزه‌ها و بهبود درک عمومی از موضوعات محیط‌زیست» و «موزه‌ها و محیط‌زیست پایدار» با حضور سخنرانی از ایران، ترکیه، ایتالیا، دانمارک و آلمان برگزار شد و با توجه به حضور دکتر سیف‌اله جلیلی، رئیس موزه ملی علوم و فناوری ایران و دبیر پیش همایش در جلسه همزمان با این نشست، سرکار خانم دکتر اجاق، دبیر همایش سیموست تهران 2021، به عنوان هماهنگ کننده جلسه در بخش اول حضور داشت.
براساس این گزارش، پروفسور خسرو ثاقب طالبی، عضو هیأت علمی بخش تحقیقات جنگل، مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با موضوع «جنگل‌های هیرکانی و دغدغه‌های زیست‌محیطی»، خانم جیت تورندهل، موزه‌دار موزه انرژی دانمارک، با موضوع «موزه‌ها و پایداری؛ برنامه‌هایی برای موزه جدید انرژی در دانمارک»، الناز نجفی مجد، دانشجوی دکترای جانورشناسی/ اکولوژی و حفاظت دوزیستان، دانشگاه اژه ازمیرترکیه با موضوع « آموزش مردم محلی و نقش آن در حفاظت از گونه در معرض خطر سمندر آذربایجان (Neurergus crocatus) در ایران»، ملانی ساورموتو، مدیرموزه‌داری موزه دویچه نورنبرگ آلمان، با موضوع «آرمان‌شهر و پادآرمان‌شهر فناوریهای آینده»، ساره ملکی، دانشجوی دوره دکتری پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد تهران، با موضوع «چالش‌های موزه دکتر نادعلیان برای ترویج توسعه پایدار در جزیره هرمز»، دکتر پریسا پناهی، دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با موضوع «مردم و باغ گیاه شناسی ملی ایران»، لائورا رونزون، مدیر مجموعه‌های موزه علوم و فناوری لئوناردو داوینچی میلان ایتالیا با موضوع «در پس یک نمایشگاه؛ دیدگاه تاریخی در روایت‌های موزههای علوم و فناوری» و دکتر نسرین فخری، مدیرگروه آموزش کمسیون ملی یونسکو ایران با موضوع « نقش يونسكو در حفاظت از محيط زيست» به ترتیب حول دو محور «موزه‌ها و بهبود درک عمومی از موضوعات محیط‌زیست» و «موزه‌ها و محیط‌زیست پایدار» سخنرانی کردند.
در ادامه این گزارش چکیده سخنرانی، این صاحب‌نظران حوزه محیط زیست را می‌خوانیم:
جنگل‌های هیرکانی و دغدغه‌های زیست‌محیطی
پروفسور خسرو ثاقب طالبی، عضو هیأت علمی بخش تحقیقات جنگل، مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور
جنگل‌های هیرکانی غنی‌ترین اکوسیستم زمینی در ایران بوده که نمایشگر گذشته شمال کشور نه تنها از دیدگاه علوم طبیعی بلکه از نظر تاریخی و فرهنگی است. به استثنای تعداد معدودی سوزنی‌برگ، این جنگل‌ها از گونه‌های پهن‌برگ خزان‌کننده تشکیل شده‌اند که از ارتفاع هم‌سطح دریا تا 2800 متر بالاتر از سطح دریا گسترش دارند. مهم‌ترین کارکرد این جنگل‌ها بجز تولید چوب، جنبه‌های حمایتی و محیط‌زیستی شامل حفاظت خاک و منابع آب است که باعث تعادل طبیعت در دامنه‌های پرشیب و مستعد منطقه می‌شود. توسعه سریع شهرنشینی و صنعت، چرای شدید دام، بهره‌برداری برای تأمین چوب سوخت و کشاورزی در اراضی جنگلی از مهم‌ترین دغدغه‌های محیط‌زیستی در منطقه هیرکانی هستند.
موزه‌ها و پایداری؛ برنامه‌هایی برای موزه جدید انرژی در دانمارک
جیت تورندهل، موزه‌دار موزه انرژی دانمارک
ده سال آینده برای سرنوشت تغییرات سبز بسیار مهم است و چالش‌های بسیاری را به همراه خواهد داشت، اما در عین حال با نوآوری های جدید فن آوری همراه خواهد بود.
نیاز بسیاری به درک، اشتراک‌گذاری دانش، ترغیب و ایجاد انگیزه در جوانان برای تفکر و عملکردی پایدار در انتخاب رشته تحصیلی و در بخشهای بسیار مهمی از تاریخ دانمارک وجود دارد. انتظار برای تحقق این پیشرفت، کاری سخت است. بنابراین، نیاز به یک موزه انرژی مدرن وجود دارد ، هرچه زودتر این موزه آماده افتتاح شود بیشتر به تغییرات بزرگ در انرژی تجدیدپذیر ، عادات جدید رفتاری در غذا خوردن، حمل و نقل، بازیافت و غیره کمک می‌کند. ایجاد موزههای جدید انرژی، بسیاری از نیازها را برآورده می‌کند و با انتخاب یک طرح اقتصادی پایدار و مدون و همچنین محتوا و طراحی معماری موزه، پایداری را به بهترین شکل نشان می‌دهد و به این طریق توانایی تفکر دانمارکی را برجسته می‌کند. به روشی جامع برای ایجاد جدید و بازسازی شده انرژی، قدیم و جدید را با هم ادغام می‌کنیم.
آموزش مردم محلی و نقش آن در حفاظت از گونه در معرض خطر سمندر آذربایجان (Neurergus crocatus) در ایران
الناز نجفی مجد، دانشجوی دکترای جانورشناسی/ اکولوژی و حفاظت دوزیستان، دانشگاه اژه ازمیر ترکیه
گونه Neurergus crocatus که با نام سمندر کوهستانی آذربایجان شناخته می‌شود، در فهرست سرخ‌گونه‌های در معرض خطر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) به عنوان «VU آسیب پذیر» درج شده است. این سمندر که در جنوب شرقی ترکیه، شمال عراق و شمال غربی ایران زندگی می‌کند علیرغم اهمیت از آن، اطلاعات کمی در مورد زیست، پراکندگی، زیستگاه و وضعیت جمعیت‌های آن وجود دارد. دلیل این امر می‌تواند عمدتاً عدم دسترسی جغرافیایی، تنش‌های قومی و درگیری‌های نظامی در دهه‌های اخیر در منطقه باشد.
مطالعات میدانی گسترده‌ای در محدوده پراکندگی بالقوه سمندر آذربایجان انجام شد. جهت شناخت جنبه‌های مختلف اکولوژیکی زندگی گونه و همچنین شناسایی/ ارزیابی تهدیدها و مدیریت استراتژی‌های حفاظتی آن، اطلاعات مربوط در مورد متغیرهای زیستگاه، کیفیت آب و اندازه / تراکم جمعیت جمع‌آوری شد.
فعالیت‌های انسانی و تخریب زیستگاه‌ها توسط انسان‌ها تهدید اساسی برای بقای گونه‌ها و دلیل عمده انقراض گونه‌ها در سطح جهانی به شمار می‌روند. مهم‌ترین تهدید برای این گونه از دست دادن زیستگاه به دلیل آبیاری زمین‌های کشاورزی، زهکشی و لوله‌کشی آب برای جوامع محلی اطراف، آلودگی، جاده‌سازی، خشک‌سالی و سیل است. درمجموع، همه این تهدیدات می‌تواند منجر به کاهش و انقراض جمعیت‌های گونه در محدوده پراکندگی آن شود.
تفکرهای منفی که انسان‌ها بر اساس افسانه‌ها و خرافات نسبت به این گونه و سایر دوزیستان دارند نیز یک تهدید بزرگ به شمار می‌رود. بیشتر افراد دارای این نگرش منفی هستند و حتی این جانوران را به عنوان موجودات بی‌فایده یا مضر مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند. کشتن سمندرها با این تصور که سمی هستند و تخریب پوشش گیاهی درون چشمه‌ای که گونه روی آنها تخمگذاری می‌کنند توسط مردم محلی جهت استفاده از منابع آبی نیز از پیامدهای ناخواسته این مسئله است.
آموزش در مورد این گونه بی‌ضرر و نادر، بیان اهمیت و نقش آنها در اکوسیستم یکی از محورهای پروژه ما بود. از آنجا که تهدید اصلی برای این جانوران ماحصل فعالیت‌های انسانی و تغییر در زیستگاه گونه است، افزایش آگاهی در مورد این گونه با ارزش بسیار مهم است و درنهایت باعث کمک به بقا و حفاظت از جمعیت‌های گونه می‌شود. برای این منظور، جلسات آموزشی حضوری در مکان‌های عمومی روستاها و مناطق گردشی اطراف برگزار شد. بروشورهای آموزشی و اینفوکارت‌ها در مورد گونه‌ها تهیه و بین روستاییان، دانش‌آموزان و مسافران بازدیدکننده از منطقه توزیع شد. جلسات آموزشی در مدارس ابتدایی و متوسطه برای معرفی این گونه بی‌ضرر و توصیف اهمیت حفاظت از گونه‌های شاخص زیستی برگزار شد.
آرمان‌شهر و پادآرمان‌شهر فناوریهای آینده
ملانی ساورموتو، مدیرموزه‌داری موزه دویچه نورنبرگ آلمان
«موزه آینده»، نمونه کارهای موضوعی موزه دویچه آلمان را در مورد جنبه‌های «فناوری های آینده» در زمینه سؤالات اخلاقی و اجتماعی گسترش خواهد داد. تمرکز بر روی دیالوگ تحولات فناوری و مسائل مربوط به آینده، و همچنین ارائه آینده به عنوان «فضایی که می‌تواند شکل بگیرد». آینده فقط اتفاق نمی‌افتد، ما می‌توانیم آن را ایجاد کنیم. اما برای شکل دادن به آن، باید در مورد فناوری‌ها و ایده‌های جدید بدانیم چرا که ممکن است جهانی را که در آن زندگی می‌کنیم تغییر دهند. ما باید در مورد عواقب ناشی از استفاده یا کنار گذاشتن برخی از این فناوریهای جدید بدانیم. موزه آینده، فضایی را فراهم می‌کند که در آن بازدیدکنندگان می‌توانند با تحولات جدید روبرو شوند، در مورد امکانات خود بیاموزند و درباره امیدها و ترس‌هایی که با این فناوریهای آینده به وجود می‌آیند، بحث کنند.
چالش‌های موزه دکتر نادعلیان برای ترویج توسعه پایدار در جزیره هرمز
ساره ملکی، دانشجوی دوره دکتری پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد تهران،
موزه‌ها همواره سازمانی غیرانتفاعی و دائمی در خدمت جامعه تعریف شده‌اند که میراث ملموس و ناملموس را به نمایش می‌گذارند. موزه و نگارخانه دائمی دکتر احمد نادعلیان در جزیره هرمز، مکانی است که علاوه بر نمایش آثار این هنرمند محیطی شناخته‌شده در عرصه‌های بین‌المللی، فرهنگ بومی جزیره هرمز را به نمایش گذاشته است. فعالیت موزه از سال 1388 با نام هنرمندسرا به‌طور رسمی آغاز شد. این مکان در محله قدیمی شهر هرمز قبل از تبدیل‌شدن به هنرمند سرا و موزه پاتوق افراد بزهکار بود که بعد از این تغییر کاربری، مکانی جهت آموزش و ترویج فرهنگ و هنر شد. یکی از مهم‌ترین اقدامات دکتر نادعلیان در این موزه، آموزش نقاشی با خاک‌های رنگین به زنان جزیره هرمز بوده است. او ابتدا با تکیه بر هنر محیطی برای توسعه پایدار در جزیره اقدام کرد که در نهایت به هنر اجتماعی منجر شد. شواهد و اسناد نشان می‌دهند، قبل از جشنواره‌های هنر محیطی، اقتصاد جزیره با معدن خاک سرخ در ارتباط بوده که نتیجه آن بیشترین آسیب به طبیعت و کم‌ترین سود برای جامعه محلی و بیشترین سود برای صادر کننده ماده خام بوده است. البته استفاده از خاک برای دوره‌ای روند معکوس پیدا می‌کند. نگاه عوام‌گرا و رکورد‌شکنی و ارزش‌گذاری بیشتر بر شگفتی خاک که باورپذیر شده بر خود هنر غلبه می‌کند. با مداخله انتقادی نادعلیان و جایگزینی پودر سنگ بدلی تا حدود زیادی این موضوع نهادینه شده است. حداقل در کلام همگان توافق دارند که خاک و کانی‌ها نباید خارج شود. اما چالش اصلی نیاز خود جامعه محلی است. در حال حاضر موزه روی نسل بعدی، سرمایه‌گذاری می‌کند. رفاه حداقلی و آگاهی فرهنگی و زیست محیطی پیامدش توسعه پایدار خواهد بود.
مردم و باغ گیاه شناسی ملی ایران
دکتر پریسا پناهی، دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور
باغ‌های گیاهشناسی مجموعه‌ای زنده‌‌ای از گیاهان هستند که با اهداف اکولوژیکی، برنامه‌های سازگاری، حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض، آموزش و افزایش آگاهی عمومی احداث می‌‌شوند. طراحی و ساخت باغ گیاه-شناسی ملی ایران از سال 1348 در مساحت 145 هکتار از اراضی دامنه جنوبی البرز در شمال‌غرب تهران آغاز شد و تاکنون بیش از 20 مجموعه گیاهی در این باغ احداث شده که شامل بیش از 4000 گونه گیاهی بومی و غیربومی هستند. هرباریوم مرکزی ایران با بیش از 150000 نمونه هرباریومی، کلکسیون گیاهان فسیل با بیش از 1100 نمونه فسیل‌های گیاهی و چوب، بانک ژن منابع طبیعی ایران با 47000 اکسشن از 4000 گونه گیاهی وحشی و موزه حشرات با حدود 200 نمونه از گونه‌های کمیاب در سطح جهان، بخشهای مهم دیگر این باغ هستند. هرروزه جمعیت زیادی شامل دانش‌آموزان، دانشجویان، پژوهشگران، سایر علاقمندان و عموم مردم از این مجموعه‌ها بازدید می‌کنند. بنابراین، نقش باغ گیاهشناسی ملی ایران در افزایش سطح آگاهی مردم و آموزش بسیار حائز اهمیت است.
در پس یک نمایشگاه؛ دیدگاه تاریخی در روایت‌های موزههای علوم و فناوری
لائورا رونزون، مدیر مجموعه‌های موزه علوم و فناوری لئوناردو داوینچی میلان ایتالیا
به خاطر سپردن ریشه موزههای علوم و فناوری در نمایشگاه‌های ملی و بین المللی می‌تواند به درک بهتر رابطه حل نشده موزههای ما با مسئله محیط زیست کمک کند. نمونه‌های منتخب، برگرفته از کتاب ” در پس یک نمایشگاه” است. نمایش علوم و فناوری در نمایشگاه‌ها و موزههای جهانی قرن بیستم (با تدوین E.Canadelli ، M.Beretta و L.Ronzon) نشان خواهد داد که این سنت، تا نیمه دوم قرن بیستم در روایت‌ها نفوذ کرده و هنوز هم امروزه تلاش‌های ما برای نهادهای مرتبط را به چالش می‌کشد.
نقش يونسكو در حفاظت از محيط زيست
دکتر نسرین فخری، مدیرگروه آموزش کمسیون ملی یونسکو ایران
خطرات ناشی از تغییرات آب و هوایی، انواع مختلف آلودگی، از بین رفتن تنوع زیستی و موارد دیگر، سازمان ملل و یونسکو را بر آن داشت، از کشورهای عضو برای حل پایداری محیط زیست و اقدامات آب و هوایی، از طریق برنامه‌های مختلف، مانند شبکه جهانی ذخیره‌گاه زیست کره یا برنامه سیستم‌های دانش محلی و بومی حمایت کنند. تمرکز بر سیستم مدیریت محیط زیست، کاهش انتشار کربن، پسماند، محافظت از تنوع زیستی و ارتقا کشاورزی شهری و از همه مهمتر، ایجاد آگاهی و آموزش برای توسعه پایدار، از جمله مأموریت‌های یونسکو در این زمینه است.
شایان ذکر است، این پیش‌همایش به تبعیت از کنفرانس اصلی سیموست به زبان انگلیسی و به صورت مجازی بوده و از طریق اسکای روم برگزار شد. همچنین حضور در همایش سیموست 2021 تهران رایگان بوده و علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ثبت‌نام، ارسال مقاله، برنامه زمان‌بندی همایش اصلی می‌توانند به آدرس: http://cimuset.inmost.ir/ مراجعه کنند.
دیدگاهتان را بنویسید