ششمین نشست تخصصی موزه‌های دانشگاهی با عنوان «موزه‌های دانشگاهی در زمان کووید ۱۹» به دلیل شیوع بیماری کرونا در یک سال گذشته، با وقفه و به صورت مجازی با میزبانی موزه ملی علوم و فناوری ایران روز چهارشنبه ۸ بهمن‌ماه ۹۹ برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موزه ملی علوم و فناوری ایران، این نشست از ساعت ۱۰:۳۰ روز چهارشنبه ۸ بهمن ۹۹ در غیاب دکتر غلامحسین رحیمی، معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم به دلیل ماموریت کاری، با سخنرانی دکتر سیف‌اله جلیلی به عنوان دبیر شورای موزه‌های دانشگاهی و رئيس موزه ملي علوم و فناوري ايران، شروع شد و در ادامه بر اساس برنامه اعلام شده به ترتیب، میرسید احمد محیط طباطبایی، رئیس کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم ایران)، دکتر حجت‌اله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ایران، خانم دکتر اکرم قدیمی، رئیس کرسی یونسکو در ترویج علم، نمایندگان موزه‌های دانشگاهی، دکتر احمد پاکتچی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، خانم دکتر فاطمه جان‌احمدی، معاون پژوهش و منابع دیجیتال کتابخانه ملی، دکتر سلمان ساکت، رئیس مرکز آثار و مفاخر دانشگاه فردوسی مشهد و خانم فرحناز وحیدیگانه، کارشناس ارشد مطالعات موزه دانشگاه University College London به بیان دیدگاه‌های خود در زمینه موزه‌های دانشگاهی، لزوم و اهمیت آن، بروز بیماری کرونا و اقدامات انجام شده در این دوران پرداختند.
در ادامه گزارش این نشست را با هم می‌خوانیم:
دکتر سیف‌اله جلیلی، دبیر شورای موزه‌های دانشگاهی و رئيس موزه ملي علوم و فناوري ايران
موزه‌های دانشگاهی برای ادامه فعالیت علمی در دانشگاه باید متولی داشته باشند
ضمن تقدیر و تشکر از اعضای حاضر در نشست باید گفت که موزه‌های دانشگاهی هیچ متولی خاصی ندارند و این موزه‌ها برای ادامه فعالیت علمی در دانشگاه باید متولی داشته باشند. یکی از اهداف این بود که متولی و بودجه برای این موزه‌ها در نظر گرفته شود. احتمالا در جریان هستید که به دانشگاهها این امکان داده شد که بخشی از بودجه فعالیت‌های فرهنگی را به موزه‌های دانشگاهی اختصاص دهند. این بودجه در برنامه ابلاغ شده توسط سازمان برنامه و بودجه، عنوان موزه های دانشگاهی داشت و امیدوارم رؤسای دانشگاهها از این آیین‌نامه تبعیت کرده و بودجه‌ای را به این موزه‌ها اختصاص داده باشند.
خوشبختانه آیین‌نامه شورای موزه‌های دانشگاهی با همکاری دوستان تدوین شده و به زودی این آیین‌نامه منتشر خواهد شد.
هدف دیگر شورای موزه‌های دانشگاهی کشور تاسیس مرکزی در تهران برای رساندن صدای موزه‌های دانشگاهی به گوش مسئولان بود. خوشبختانه فعالیت‌های مختلف انجام شده در حال نتیجه دادن است.
متاسفانه به دلیل شیوع کرونا بخشی از فعالیت‌ها مختل شد. قاعدتا همه دوستان در جریان تاثیرات این بیماری بر زندگی مردم هستند. مسلما این همه‌گیری فعالیت‌های موزه‌ای را به شکل بسیار پیچیده‌ای تغییر خواهد داد، بنابراین لازم است مسئولان موزه‌ها تدابیری بیندیشند تا فعالیت موزه‌ها مختل نشوند.
بعد از همه‌گیری کرونا، نقش موزه‌های دانشگاهی پراهمیت‌تر خواهد شد. باید تلاش کنیم توان موزه‌های علوم و فناوری را به مردم و مسئولان بشناسانیم. وجود موزه های دانشگاهی در کنار فعالیت آموزشی و پژوهشی دانشگاهها باید نقش اساسی و مهمی در فرایند آموزش دانشجویان حتی قشرهای جامعه ایفا کند.
هر کاری که انجام می‌شود باید تاثیری در جامعه داشته باشد، با وجود تلاش‌های بسیاری از همکاران مدعی ترویج علم در جاهای مختلف، اثر ملموسی از این فعالیت‌ها بر جامعه دیده نمی‌شود؛ این یعنی یک جای کار می‌لنگد و باید به دنبال راهکار باشیم. یکی از اهداف برگزاری چنین نشست‌هایی تنظیم راهکارهایی است تا بتوانیم اثر آموزش عمومی ترویج علم را در جامعه ثمربخش‌تر کنیم.
تلاش‌های انجام شده در شورای موزه‌های دانشگاهی باعث ایجاد حساسیت در دانشگاه‌های کشور در خصوص موزه‌های دانشگاهی شد و بسیاری از رؤسای دانشگاهها راغب هستند که در این زمینه فعالیت خود را گسترش دهند.
میرسید احمد محیط طباطبایی، رئیس کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم ایران):
موزه پیشرفته‌ترین نهاد فرهنگی است
همانطور که همه مطلع هستند، بحران کووید-۱۹ باعث شده که دنیا به دو زمان پس و پیش از کرونا تبدیل شود. مانند هر بحرانی که باعث پیشرفت بشر شده است، این بحران نیز باعث ایجاد راهکارهایی برای پیشرفت بشر خواهد شد. بحران کرونا در موزه‌ها باعث شد به زیرساخت‌های مرتبط با هوش مصنوعی، ارتباط مجازی، توسعه شبکه اینترنتی و فضای دیجیتال پی ببریم.
امری که در سال‌های قبل به صورت یک امر مستحب تلقی می‌شد، امروز به یک امر واجب تبدیل شده است. نقش دانشگاهها در ایجاد موزه بدیهی است هر چند دانشگاهها در مدتی، موزه‌ها را یک امر واجب تلقی نمی‌کردند؛ در حالی که موزه به عنوان پیشرفته‌ترین نهاد فرهنگی امری مکمل برای پژوهش و آموزش دانشگاهی است.
آموزشی که موزه‌ها انجام می‌دهند، تکامل بخش آموزشی است که در دانشگاه شاهد آن هستیم، موزه‌ها در دانشگاه به عنوان یک برند برای دانشگاه نیستند بلکه باید برنامه درسی دانشگاه باشد. جایگاه موزه‌های دانشگاهی در نظام آموزشی کشور به عنوان مکمل و جایی است که دانشگاه را با جامعه مرتبط می‌کند.
موزه‌های دانشگاهی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد؛ موزه‌های مربوط به تاریخچه دانشگاه یا نظام آموزشی، موزه‌هایی که در دانشگاه به موضوع مورد بحث در دانشگاه می‌پردازند مانند موزه زمین شناسی در دانشکده علوم و دسته سوم موزه‌هایی که به شکل کلکسیون‌های اهدایی از طرف استادان و دوستداران دانشگاه به وجود می‌آیند. این موزه‌ها، در کنار موزه‌های علم و فناوری، شبکه‌ای را از موزه‌های علم و فناوری و دانشگاهی به وجود می‌آورند که یک رسالت مهم آموزشی و پژوهشی در سطح کشور دارد، یعنی بسیاری از مشکلات موجود در سطح جامعه را موزه‌ها پاسخگو هستند.
شورای بین‌المللی موزه‌ها شعاری را برای سال ۲۰۲۱ اعلام کرده که عبارتست از: «آینده موزه‌ها، بازیابی و بازتصور دوباره». شورای بین‌المللی موزه‌ها از همه دست اندرکاران خود می‌خواهد که به یک بازیابی مجدد دست بزنند و رسالت و موضوع خود را مورد دقت قرار دهند.
در جهانی که در آستانه انقلاب چهارم یعنی انقلاب هوش مصنوعی قرار گرفته است، نباید فراموش کنیم که پدیده موزه به خصوص در شکل دانشگاهی و آموزشی آن، تفاوتی با همه پدیده‌ها دارد و آن تفاوت این است که موزه‌ها، نهادهایی هستند که گذشته آنالوگ را برای دنیای دیجیتال حفظ می‌کنند.
موزه‌ها نهاد روشنفکرانه‌ای در فضای دیجیتالی آینده هستند که باید به رسالت خود عمل کنند. به عبارت دیگر، دیجیتال بودن و استفاده از هوش مصنوعی باید ابزارهای موزه باشد. موزه به عنوان یک نهاد فرهنگی که حافظه و خاطره بشری و انتقال فرهنگ آموزش را برعهده دارد، باید از این ابزار برای توسعه ماموریت‌های خود استفاده کند نه این که تابع این ابزارها باشد.
موزه‌ها باید هم در سطح جامعه و هم در سطح دانشگاه جزئی از برنامه درسی باشند، و تشکیل موزه‌های پاندمی لازم است. نقش و اهمیت موزه‌ها پس از بحران اپیدمی بیشتر مشخص می‌شود. حتما جای یک موزه اپیدمی یا پاندمی خالی است؛ جایی که گذشته این پدیده را برای نسل‌های آینده نشان دهد. اگر چنین موزه‌ای وجود داشت، می‌توانستیم اکنون به یاد بیاوریم که پاندمی‌های گذشته در کشور خودمان چگونه بوده است و حرکت رو به جلو پس از پاندمی‌ها چگونه ادامه پیدا کرده است.
دکتر حجت‌اله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ایران:
فضای مجازی در ایران با ورود اساتید و بزرگان هنر و فرهنگ تبدیل به فضای جدی شد
در همان روزهای ابتدایی کرونا که وحشت همه مردم را فراگرفته بود یونسکو در اولین اقدام از هنرمندانی که در می‌توانستند فعالیت داشته باشند درخواست کرد که برای سربازان سلامت که ما نامشان را تیمارگران عشق گذاشتیم اقدامی کنند. فراخوانی دادیم تحت عنوان تیمارگران عشق و از گرافیست‌های جوان کشورمان خواستیم که آثارشان را خلق کنند.
بلافاصله به سراغ موسیقی رفتیم و فراخوان دادیم، امکانات بسیار کمی داشتیم و نمی‌دانستیم استقبال می‌شود یا خیر و خوشبختانه نزدیک به ۴۰۰ گروه از سراسر کشور برای ما کار فرستادند، آثار دریافت شده را مونتاژ کردیم، از چهار نقطه کشور کارهای عالی رسید بسیار مجموعه زیبایی شد. هر روز یک موسیقی را در فضای مجازی منتشر کردیم و بلافاصله سازمان نظام پزشکی موسیقی‌ها را در سایت خود بارگذاری می‌کرد و فضای خوبی در سطح جامعه شکل گرفت.
در همین راستا از اساتید و بزرگان فکر و فرهنگ همچون استاد دادبه، استاد کزازی، استاد محبتی و اساتید بزرگ شعر و ادبیات در داخل و خارج کشور برای تولید محتوا در فضای مجازی کمک خواستیم که خوشبختانه پذیرفتند و این کار با استقبال بسیار خوب مردم روبرو شد. خوشحالم که این اساتید این دعوت را پذیرفتند و وارد فضای مجازی شدند و همچنان در فضای مجازی فعال هستند.
فضای مجازی در اوایل کرونا و قبل از آن به عنوان یک فضای جدی در ایران به حساب نمی‌آمد ولی با ورود اساتید و بزرگان به این فضا به فضایی کاملا جدی تبدیل شد و برنامه‌های زنده ما همچنان ادامه دارد.
در ادامه اقدامات اولین گالری یا نگارخانه مجازی را با جوانان خوش فکر ایجاد کردیم. آثار اساتید بزرگ را گذاشتیم و با استقبال بسیار بالایی هم مواجه شد، نمایشگاه دوم را با اصلاح ایرادات نمایشگاه اول برای تذهیب کارها برگزار کردیم. نمایشگاه سوم با همکاری یک آقای ایرانی مقیم فرانسه و یک هنرمند چینی برپا شد که یک عکس ۳۶۰ درجه از مقبره فردوسی بود و بعد گالری خود را افتتاح کردیم که گالری هفته هنر افغانستان بود با نام “جان پدر کجا هستی؟” و برنامه‌های زنده اینستاگرامی اجرا شد و ۴۰۰ هنرمند از سراسر جهان آثار خود را برای ما فرستادند و هر شب در مورد یک هنر مانند نقاشی، خطاطی و... نمایشگاه مجازی برپا می‌شد. برنامه‌های زنده اینستاگرامی را هم خود جوانان افغانستانی مدیریت و اجرا می‌کردند که در طول یک هفته طول با استقبال خوبی مواجه شد.
آخرین برنامه‌ای که یونسکو در نگارخانه مجازی برگزار کرد و همچنان در حال اجرای آن هستیم،«آثار خوشنویسان جهان در ایران» هست که در حال حاضر ۳۱ کشور در این برنامه مشارکت فعال دارند و آثار هنرمندان خود را می‌فرستند. همچنین در طول دوران شیوع کرونا، کنفرانس های مجازی هم در این خصوص در پلتفرم‌هایی مانند آپارات و یوتیوب برگزار کردیم. باید خاطرنشان کنم اگر فضای مجازی نبود احتمالا خیلی از این کارها انجام نمی‌شد و البته که تمام این فعالیت‌ها در حد بضاعت یونسکو انجام شده است.
خانم دکتر اکرم قدیمی، رئیس کرسی یونسکو در ترویج علم:
موزه‌های دانشگاهی در کشور ما می‌توانند به مرکز مهم ترویج علم در دانشگاهها تبدیل شوند
درباره اهمیت ترویج علم در کاهش شبه علم در دوران شیوع کووید-۱۹ باید گفت که ترویج علم در بردارنده طیف وسیعی از فعالیت‌ها از جمله پذیرش، درک و مشارکت همگان در علم است که هدف همه این فعالیت‌ها کاهش شکاف بین علم و جامعه است.
در قرن بیستم ترویج علم به عنوان یکی از مؤلفه‌ها و عناصر جدانشدنی از علم معرفی شد. ترویج علم در واقع پلی میان ادبیات سخت علمی با گفتمان مردم عادی است. ترویج علم چیزی جز ترجمه علم به زبان ساده نیست.
مبارزه با شبه علم و خرافات یکی از اهداف ترویج علم است. شبه علم یک رفتار، ایده یا باوری است که خود را به جای علم جا می‌زند، اما بر شواهد نادرست و غیرعلمی تکیه دارد. در واقع شبه علم از روش‌های غیرعلمی استفاده نمی‌کند و بر پایه تجربیات شخصی و داستان‌های قدیمی است. این پدیده نقطه مقابل علم است که پایه و اساس علمی ندارد.
شبه علم بیشترین آسیب را به توسعه و ترویج علم می‌زند. طالع‌بینی، ستاره‌بینی، کف‌بینی انواع پیشگویی‌ها و حتی همیوپاتی از مصادیق شبه علم هستند. بعد از بحران کووید-۱۹، توجه به ترویج علم جلب شد و عمده مردم به دنبال کسب اطلاعات علمی از متخصصان بوده و هستند. در این میان، بازار ادعاهای شبه علمی در پزشکی در کشور خودمان و کشورهای دیگر داغ شد. بحث توهمات توطئه و صدها اطلاعات ریز و درشت غیرعلمی نیز همراه با شیوع این بیماری رشد کرد.
شبه علم نشانه‌هایی دارد که در تضاد با علم است. یکی از این نشانه‌ها ابطال‌ناپذیری است که در علم، خلاف این ویژگی وجود دارد. علم از چالش استقبال می‌کند، اما معتقدان به شبه‌علم جزم‌گرا هستند. تکرار ناپذیری و باور به توطئه نیز از ویژگی‌های شبه علم است. برخی افراد هم در تمیز علم از شبه علم دچار مشکل می‌شوند و اینجاست که جای بحث های ترویجی و اطلاع رسانی علم خالی است.
جامعه بشری از ابتدا تا امروز با همه‌گیری‌های بسیاری مواجه شده است و شاید آسیبی که بشر از ابتدا تا کنون از این همه‌گیری‌ها دیده است، از بسیاری از حوادث بیشتر باشد. وبا، آبله، تیفوس و طاعون از مهمترین همه‌گیری‌هایی هستند که بشر با آنها درگیر بوده است.
باورهای شبه علمی در خصوص کووید-۱۹ نیز همزمان با روزهای ابتدایی شیوع این بیماری شکل گرفت. بسیاری از افراد، سازمان‌ها و حتی دولت‌ها عاملی برای شیوع ویروس شبه علم شدند. انتشار این اطلاعات هنوز متوقف نشده است.
شستشوی بینی با آب نمک، اسپری الکل بر روی بدن، استریلیزه کردن به وسیله اشعه ماورای بنفش، تشخیص کرونا با استفاده از اسکنرهای حرارتی، مصرف روغن کنجد برای جلوگیری از ابتلا، فوت همه افراد مبتلا به کرونا و استفاده از مکمل‌های ویتامین سی از جمله اطلاعات شبه علمی است که در خصوص کرونا مطرح شده است.
در علم و دانش باید از روش‌هایی استفاده شود که افراد، طرز فکر علمی را بیاموزند، موزه‌های دانشگاهی امروزه در دنیا با برنامه‌ها و رویدادهای مختلف به رشد و توسعه جامعه علمی کمک می‌کنند. موزه‌های دانشگاهی در کشور ما می‌توانند به مرکز مهم ترویج علم در دانشگاهها تبدیل شوند و با انتقال درست اطلاعات و اشاعه تفکر علمی به جامعه نقش ترویجی خود را ایفا کنند.
کشورهایی که اهمیت و ضرورت ترویج علم را درک کرده‌اند، مسیر توسعه را پیموده‌اند. کارهای ترویج علم در کشور به صورت جزیره‌ای انجام می‌شود و با تک صدایی نمی‌توانیم به جایی برسیم. زمانی فعالیت‌ها ثمربخش می‌شود که مونولوگ‌ها به دیالوگ تبدیل شود. امیدوارم موزه‌ها به تشکیل زیست‌بوم ترویج علم کمک کنند.
در ادامه نشست، نمایندگان موزه‌های دانشگاهی از مراکز مختلف در خصوص اقدامات خود در زمان کووید ۱۹ سخنرانی داشتند که در ذیل می‌خوانیم:
دکتر ابوحمزه از دانشگاه فرهنگیان
دانشگاه فرهنگیان با صد سال قدمت مسئول آموزش معلم برای مدارس سراسر کشور هست و از دارالفنون شروع شد و الان ۱۸ رشته مختلف تا مرحله دکترا دارد که صد هزار دانشجو در این دانشگاه مشغول تحصیل هستند و از دو سال پیش موزه دانشگاهی خود را بنا نهادیم و امسال هشت موزه و سال‌های آینده هم به همین ترتیب افتتاح موزه خواهیم داشت.
سال گذشته نمایشگاه وسیعی در صدا و سیما داشتیم و اسناد و آثار و وسایل تاریخی خود را در این موزه به نمایش گذاشتیم. این اسناد و آثار بسیار زیاد هستند و ما همچنان در حال جمع آوری آنها هستیم. از طرف دیگر شناخت مفاخر تربیت معلم را در دستور کار داریم که خیلی از اساتید معروف در دانشگاه فرهنگیان آموزش دیده‌اند. امیدواریم که بتوانیم چنین موزه‌ای را در هر استان با گنجینه‌ای که در آن استان وجود دارد افتتاح کنیم. دانشگاه فرهنگیان تا کنون توانسته است ۵ جلد از این اسناد و آثار را تهیه کند.
دکتر برازنده از دانشگاه اهواز
کلید واژه من عشق به موزه هست، کار در موزه عشق می‌خواهد یعنی متقاضی کار در موزه باید عاشق باشد چون با مردم در ارتباط است و مردم باید مورد تکریم قرار گیرند. حدود ۱۹ سال پیش پیکره‌ای از کرونا ساخته و در موزه گذاشته شد و به مخاطبان در مورد آن توضیح داده می‌شود که با استقبال آنها مواجه شده است. موزه را در شرایط بحران می‌شود تغییر کاربری داد و به شرایط خاص پیش آمده مانند این همه‌گیری کرونا کمک کرد.
کار در موزه غیرت، قدرت، شهامت، حلاوت، صلابت، شجاع، صداقت، کرامت و خیلی چیزهای دیگر می‌خواهد.
دکتر جامه بزرگی، دانشگاه تهران
دانشگاه تهران در اولین همایش علمی و جشنواره موزه‌های دانشگاهی کشور در خدمت دوستان خواهد بود و از اساتید دعوت می‌شود در این همایش حضور داشته باشند. موزه تاریخ شفاهی علم دانشگاه‌هاست. هر سال ما در دانشگاه تهران برنامه‌ای به نام روزی با دانشگاه تهران برگزار می‌کنیم که مخصوص دانش‌آموزان است که از دانشگاه تهران بازدید می‌کنند و موزه‌های ما بهترین پتانسیل برای توضیح دانشگاه تهران بودند. ما ۱۵ موزه تخصصی داریم و ۴ موزه در حال راه‌اندازی هست. اداره موزه‌ها برای ساماندهی موزه‌های دانشگاه به صورت مستقل در چارت دانشگاه تهران تشکیل شده است.
تور مجازی موزه‌های دنشگاه تهران در حال فعالیت هست که دو تا از آنها برای باغ موزه نگارستان و خانه موزه مقدم آماده شده است که در دهه فجر افتتاح خواهد شد. ۲۵ اثر برای میرث فرهنگی ارسال شده که در نوبت ثبت ملی است. خانه موزه مقدم از مهمترین موزه ای ما هست که به صورت وقفی واگذار شده است. از ظرفیت خیرین و واقفان در حال استفاده هستیم که این گام برداشته شده و در حال به سرانجام رسیدن است.
سرکارخانم سلطانی از دانشگاه الزهرا
دانشگاه الزهرا به تازگی وارد فضای موزه‌داری در بین دانشگاه‌های کشور شده است. در سال ۱۳۹۸، تاسیس موزه آرشیو و روابط عمومی در دستور کار قرار گرفت و روند اداری تشکیل موزه را در پیش گرفت و برنامه عملیاتی خود را در این خصوص تدوین نمود. در همین مسیر در سال ۹۹ نمایشگاهی مجازی راه‌اندازی کردیم و سایت دانشگاه الزهرا را به همین منظور راه اندازی کردیم که نمایشگاه اسناد و آرشیو دانشگاه الزهرا در این سایت برپا هست و در دسترس عموم قرار داد.
سرکار خانم آقابابایی، موزه ملی علوم و فناوری ایران
موزه ملی علوم و فناوری ایران هر سال در هفته علم جشنواره‌ای متنوع با عنوان «علم برای همه» برپا می‌کند که پذیرای اقشار مختلف مردم هستیم، امسال جشنواره را با توجه به کرونا به صورت مجازی برگزار کردیم و به نوعی این آغاز فعالیت‌های موزه در فضای مجازی بود تصمیم بر این است که این فعالیت ها را در سال‌های آینده گسترش بدهیم.
با کمک مشاوران و هیئت علمی موزه تیمی علمی و اجرایی تشکیل دادیم و برای مدت ۱۱ روز برنامه‌ای در ۱۱ بخش طراحی کردیم. برنامه طراحی شده ما حول یک انسان شکل گرفت انسان امروز، انسانی که در بین ترس و اتفاقات ناخوشایند در پی امید و آرزوست. یکی از دلایل اصلی این نمایشگاه مجازی این است که مخاطبانی که در تهران نیستند بتوانند از این جشنواره استفاده کنند و ما در فضای مجازی به استقبال آنها برویم و بتوانیم بخشی از رسالت خود را در راستای عدالت آموزشی انجام دهیم.
دکتر بنکدار، دانشگاه اصفهان
ما در دانشگاه اصفهان در دوران کرونا کار دیجیتال سازی داده‌ها را را انجام دادیم که بسیار مشکل بود. چون بیشتر آثار دیداری و شنیداری موزه برای دیجیتال سازی بسیار قدیمی بودند. سی هزار عکس چاپ شده در دانشگاه را جمع آوری کردیم که در دو جلد از سال ۲۵ تا ۵۷ و بعد از انقلاب تا الان آماده شده است و چاپ خواهد شد.
فضاسازی و طراحی موزه و تصویب اساسنامه موزه از کارهای مهم دیگری بود که در دانشگاه اصفهان انجام شده است.
در بخش دوم این نشست، چهار سخنران دیگر نظرات خود را در حول موضوع سخنرانی بیان کردند که در ادامه می‌خوانیم:
دکتر احمد پاکتچی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
کووید ۱۹ و کارکرد موزه دانشگاه در گذشته نزدیک
رویکرد توصیفی در موزه‌های سنتی با نگاه پدیدارشناسانه جای خود به رویکرد اکتشافی می‌دهد. با توجه به پدیده‌ای به نام کووید ۱۹، نیاز داریم که موزه را به سمت اکتشاف وضعیت دانشگاه و جامعه سوق دهیم تا اینکه صرفاً با یک چینش سنتی از داده‌ها و اطلاعات مواجه شویم. با رویکرد وجودگرایی، چگونه ما با سبک زندگی دانشگاهی متفاوتی در این دوره کرونا مواجه شدیم، بسیاری از تجربیاتی که در این دوران همکاران من داشتند به نحوی رویکرد وجودی و اگزیستاسیالیستی آنها را نشان می‌دهد.
برای جدا کردن گذشته نزدیک از گذشته دور و نگاه موزه‌ای ما به گذشته نزدیک، یک نگاه اگزیستانسیالیستی هست. در حالی که نگاه ما به گذشته دور یک نگاه کاملاً توصیفی است. ما در دوره کرونا با گونه‌های متفاوت معناسازی در موزه مواجه هستیم. به عنوان مثال دانشگاهها آموزش خود را عمومی کردند و کلاس‌های درس به خانه‌ها منتقل شد و بسیاری از اساتید مشغول آموزش دادن به عموم جامعه در خصوص کرونا شدند که از فعالیت اختصاصی خودشان در تدریس دورس دانشگاهی فراتر رفت و اینگونه فعالیت‌ها باید ادامه داشته باشد. دوره کرونا یک دوره کاملاً معنادار بود و حضور دانشگاه را در فضای جامعه کاملاً متفاوت کرد. چگونه می‌شود از بسترهای خالی دانشگاهها استفاده کرد؟ این در قالب موزه قابل نمایش است.
فاطمه جان احمدی، معاون پژوهش و منابع دیجیتال کتابخانه ملی ایران:
موزه‌ها ارزش‌های در حال انقراض یک جامعه را حفظ می‌کنند
موزه ها، ارزش های در حال انقراض یک جامعه را حفظ و به عنوان یک میراث به آیندگان منتقل می‌کنند. موزه‌ها روح آفرینش‌گری را در همه اشاعه و به دیگران یاد می‌دهند یک فرهنگ چگونه از گذشته‌های دور قابل انتقال است.
موزه‌ها محل آموزش هستند و مردم می‌توانند گنجینه‌های با ارزشی در این موزه‌ها ببینند و فرصت آموزش همچنین گشت و گذار در تمدن و فرهنگ یک مرز و بوم را پیدا کنند. موزه‌ها را می‌توان به چند بخش تاریخی، مردم شناسی یا باستان شناسی، یادبود شخصیت‌ها و موزه‌های تاریخی و مفهمومی تقسیم کرد.
جذاب ترین ویژگی موزه‌ها این است که یاد و خاطره بشر تمدنی را زنده نگه می‌دارند. علاوه براین، موزه های علوم طبیعی، روحیه و ذهنیت علمی یک نسل و اجتماع را به صورت سه بعدی به نسل‌های بعد منتقل می‌کند.
وظایف موزه‌ها به سه دسته حفظ و نگهداری، تحقیق و جستجو همچنین برقراری ارتباط، حفظ و نگهداری آثار فرهنگی، تاریخی و علمی یک اجتماع تقسیم می‌شود. بر اساس این خوانش، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افتخار دارد ضمن گردآوری، سازماندهی و اشاعه اطلاعات آثار مکتوب و غیرمکتوب، خدمات بهینه‌ای به مخاطبان خود ارایه دهد.
ارائه آثار مکتوب و غیرمکتوب به خصوص آثار مورد مداقه قرار گرفته در فضای علمی و فرهنگی کشور در ایران و خارج از ایران می‌تواند جزء ماموریت‌های کتابخانه ملی باشد که در این مسیر با چالش های فراوانی مانند محدودیت اطلاع رسانی ناشی از ضعف زیر ساختی و... مواجه بودیم. همینطور فرصت‌های پیش روی ما مسائلی مانند فراهم آوردن منابع علمی در فضای مجازی بهره‌گیری از فضای کتابخانه دیجیتال و... بود. اولین کاری که در دوران کرونا کردیم دسترس‌پذیری حافظه ملی در خانه هر ایرانی بود که فاصله ایجاد شده ما با مخاطب را کم می‌کرد. برنامه جامع اسناد الکترونیک ملی و سامانه حافظه ملی ایرانیان از جمله فعالیت‌های کتابخانه ملی ایران بود. علاقه‌مندان برای دستیابی به اطلاعات کامل و جامع در خصوص فعالیت‌های کتابخانه ملی می‌توانند به سایت این سازمان به آدرس nlai.ir مراجعه کنند.
دکتر سلمان ساکت، رئیس مرکز آثار و مفاخر دانشگاه فردوسی مشهد:
گزارش اهداف شورای موزه‌های دانشگاهی
انتظاراتی از موزه ملی علوم و فناوری وجود دارد که تنوع موزه‌های دانشگاهی به رسمیت شناخته شود و به عنوان یک ارزش قلمداد شود. موزه‌های دانشگاهی با کاستی‌های زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. استانداردسازی نیاز مبرم موزه‌های دانشگاهی است. دوران کرونا فرصت خوبی است برای آرشیوسازی موزه‌های دانشگاهی، فعالیت در فضای مجازی از دیگر فرصت‌ها در این خصوص است. دوازدهمین نشست تخصصی موزه‌ها در دانشگاه فردوسی مشهد در حال برگزاری است. موزه‌های دانشگاهی پیشواز و پیشگام ارتباط جامعه با دانشگاه است.
خانم فرحناز وحیدیگانه، کارشناس ارشد مطالعات موزه دانشگاه : University College London
استفاده از فناوری های دیجیتال در موزه‌ها برای کنش عادلانه
استفاده از فناوری دیجیتال در موزه‌ها برای کنش عادلانه بسیار گسترده است و این می‌تواند به موزه‌ها برای رسیدن به اهداف اجتماعی آنها چه در داخل چه در خارج از فضای فیزیکی کمک کند. تکنولوژی همانطور که به موزه‌ها برای رسیدن به اهداف خود کمک می‌کنند می‌توانند مانعی باشند برای کسانی که دسترسی به این فضا ندارند و یا نحوه استفاده از آن را بلد نیستند. موزه‌ها باید این موانع و موانعی از این دست را در نظر بگیرند که باعث ریزش مخاطب و فاصله گرفتن آنها از موزه‌ها نشود. تکنولوژی راه حلی است برای دموکراتیزه کردن موزه‌ها، با این حال حضور صرف دیجیتال کافی نیست و موزه‌ها باید به محتوای دیجیتال، نحوه دسترسی به آن، زبان و... توجه کنند. از فناوری به عنوان ناجی برای تنوع بخشیدن به مخاطبان موزه نام برده شده است. با روایت‌های متنوع و فراگیر و بعد فناوری دیجیتال، موزه‌ها می‌توانند به مخاطب وسیعی دست پیدا کنند. صرفاً فناوری کافی نیست. به جای تولید محتوای یک شکل باید نیازهای متنوع مخاطب را به رسمیت شناخت و بر اساس آن تولید محتوا داشت.
دیدگاهتان را بنویسید